Wat kan ik verwachten van een zitting in het strafproces?

Het strafproces

Wordt u verdacht van een strafbaar feit? Dan krijgt u te maken met het strafproces. In het strafproces beoordeelt de officier van justitie of de rechter of u schuldig bent. Het strafproces loopt van aangifte tot straf.

Een advocaat is niet verplicht, maar wel verstandig.

Licht strafbaar feit? Naar de officier van justitie

Bij lichte strafbare feiten krijgt u een uitnodiging voor een zitting bij de officier van justitie. Dit heet een OM-zitting.

Zwaar strafbaar feit? Naar de rechter

Gaat het om zwaardere strafbare feiten? Dan krijgt u een dagvaarding. Dat is een uitnodiging voor een rechtszaak. In de dagvaarding staat bij welke rechter u moet verschijnen. Dit kan de kantonrechter, politierechter of meervoudige strafkamer zijn.

Bij een zitting van het OM (Openbaar Ministerie) verdenkt de officier van justitie u van lichte strafbare feiten, zoals vernieling of mishandeling. De officier van justitie nodigt u per brief uit voor een hoorgesprek. In deze brief staat meestal welke straf u kunt verwachten. Ook staat in deze brief dat u voor de zitting recht heeft op een gratis gesprek met een advocaat. 

U hoeft niet naar het hoorgesprek te gaan, maar dit is wel verstandig. De officier van justitie of iemand die namens hem werkt, stelt u vragen over de gebeurtenis. U kunt uw kant van het verhaal vertellen. Soms leidt dit tot een lagere straf of zelfs geen straf.

Aan het einde van de zitting hoort u of u een straf krijgt of niet. Er is geen rechter bij dit gesprek.

Straffen OM-zitting

De straf tijdens een OM-zitting heet een ‘strafbeschikking’. Mogelijke straffen zijn een:

• geldboete
• taakstraf van maximaal 180 uur
• schadevergoeding voor het slachtoffer
• verbod om auto te rijden van maximaal 6 maanden
• gedragsaanwijzing, zoals een contactverbod
• combinatie van straffen

De officier van justitie kan u geen gevangenisstraf geven. Dit kan alleen een rechter.

Sepot OM

De officier van justitie kan ook besluiten u niet te straffen. Bijvoorbeeld omdat u de schade al heeft vergoed, of er is niet genoeg bewijs. De zaak wordt dan ‘geseponeerd’.

Aan dit sepot kan de officier van justitie voorwaarden stellen, bijvoorbeeld:

• reclasseringstoezicht (controle en begeleiding door Reclassering Nederland)
• behandeling in een verslavingskliniek
• een gedragstraining, zoals een agressietraining

De officier bepaalt hoelang u zich aan deze voorwaarden moet houden. Houdt u zich hier niet aan? Dan vraagt hij de rechter om u een straf te geven.

Strafblad strafbeschikking 

Door een strafbeschikking en een sepot, kunt u een strafblad krijgen.

De kantonrechter behandelt uw strafzaak als:

• u bezwaar maakt tegen een verkeersboete
• de officier van justitie u verdenkt van een overtreding, zoals te hard rijden of vernieling

U krijgt dan een dagvaarding. Dit is een oproep om naar de kantonrechter te komen.

U hoeft niet naar de zitting te gaan. Maar dit is wel verstandig. Zo kunt u uw kant van het verhaal vertellen. Soms leidt dit tot een lagere straf of zelfs geen straf.

Verloop zitting

• De kantonrechter controleert uw gegevens en geeft uitleg over uw rechten en het proces.
• De officier van justitie vertelt waar hij u van verdenkt.
• De kantonrechter onderzoekt uw strafzaak en stelt vragen aan u en de officier van justitie, bijvoorbeeld over de bewijzen en uw situatie.
• De kantonrechter kan getuigen ondervragen.
• De kantonrechter bespreekt een schadevergoeding als een slachtoffer daarom vraagt.
• De officier van justitie vertelt welke straf hij eist.
• U mag reageren en uw kant van het verhaal vertellen.
• De kantonrechter doet meestal meteen uitspraak.
• De uitspraak ontvangt u binnen 2 weken via de post.

Straffen kantonrechter

Een kantonrechter kan u de volgende straffen geven:

• geldboete
• celstraf van maximaal 1 jaar
• taakstraf van maximaal 240 uur
• schadevergoeding voor het slachtoffer
• verbod om auto te rijden van maximaal 6 maanden
• combinatie van deze straffen

De kantonrechter kan u ook vrijspreken. Bijvoorbeeld omdat de officier van justitie niet genoeg bewijs had voor uw schuld.

Strafblad veroordeling kantonrechter

Een veroordeling door de kantonrechter leidt soms tot een strafblad.

Als u naar de politierechter moet, krijgt u eerst een dagvaarding. Dit is een oproep om naar de politierechter te komen.

U hoeft niet naar de zitting te gaan. Dit is wel verstandig. Zo kunt u uw kant van het verhaal vertellen. Soms leidt dit tot een lagere straf of zelfs geen straf.

Verloop zitting

• De politierechter controleert uw gegevens en geeft uitleg over uw rechten en het proces.
• De officier van justitie vertelt waar hij u van verdenkt.
• De politierechter onderzoekt uw strafzaak en stelt vragen aan u en de officier van justitie, bijvoorbeeld over de bewijzen en uw situatie.
• De politierechter kan getuigen ondervragen.
• De politierechter kan ook deskundigen horen, zoals een psychiater.
• De politierechter bespreekt een schadevergoeding als een slachtoffer daarom vraagt.
• Soms vertelt het slachtoffer of een nabestaande over de gebeurtenis en de gevolgen daarvan. Dit heet spreekrecht. 
• De officier van justitie vertelt welke straf hij eist.
• U mag reageren en uw kant van het verhaal vertellen.
• De politierechter doet meestal meteen uitspraak.
• De uitspraak ontvangt u binnen 2 weken via de post.

Straffen politierechter

De politierechter kan u de volgende straffen geven:

• taakstraf
• geldboete
• verbod om auto te rijden
• gevangenisstraf van maximaal 1 jaar
• betalen van een schadevergoeding aan het slachtoffer
• combinatie van straffen

De politierechter kan u ook vrijspreken. Bijvoorbeeld omdat er niet genoeg bewijs is.

Strafblad veroordeling politierechter

Door een veroordeling van de politierechter krijgt u een strafblad.

Als u naar de meervoudige strafkamer moet komen, verdenkt de officier van justitie u van een ingewikkeld of ernstig misdrijf. Bijvoorbeeld moord, of seksueel misbruik van een kind. De meervoudige strafkamer bestaat uit 3 rechters.

U krijgt hiervoor een dagvaarding. Dit is een brief met een oproep om naar de zitting te komen. U hoeft niet naar de zitting te gaan. Maar dit is wel verstandig. Zo kunt u uw kant van het verhaal vertellen. Soms leidt dit tot een lagere straf of zelfs geen straf.

Verloop zitting

De meervoudige strafkamer doet meestal meer dagen over de behandeling van een strafzaak. 1 rechter is de voorzitter.

Tijdens de eerste zitting maken de rechters alleen een planning. Ze kijken nog niet naar de inhoud van uw strafzaak.

Bij de volgende zitting vertelt de officier van justitie waar hij u van verdenkt. Daarna onderzoeken de rechters uw strafzaak verder. Dit kan tijdens een of meer zittingen:

• Aan het begin van iedere zitting controleert de voorzitter uw gegevens en geeft uitleg over uw rechten en het proces.
• De rechters stellen vragen aan u en de officier van justitie, bijvoorbeeld over de bewijzen en uw situatie.
• De rechters kunnen getuigen ondervragen.
• De rechters kunnen ook vragen stellen aan deskundigen, zoals een psychiater.
• De voorzitter bespreekt de schadevergoeding als een slachtoffer hierom vraagt.
• Soms vertelt een slachtoffer of een nabestaande tijdens de zitting over de gebeurtenis en de gevolgen. Dit heet spreekrecht.
• De officier van justitie vertelt meestal in een aparte zitting of en welke straf hij eist.
• U mag reageren en uw kant van het verhaal vertellen.
• De meervoudige strafkamer doet uitspraak tijdens een aparte zitting. Meestal is dat 2 weken na de laatste zitting. U hoeft hier niet naartoe.
• De uitspraak ontvangt u binnen een aantal dagen via de post.

Straffen meervoudige kamer

De meervoudige strafkamer mag u alle straffen geven, bijvoorbeeld:

• taakstraf
• geldboete
• gevangenisstraf
• behandelmaatregel, zoals tbs
• schadevergoeding aan het slachtoffer
• combinatie van straffen

De meervoudige strafkamer kan u ook vrijspreken, bijvoorbeeld, omdat er niet genoeg bewijs is.

Strafblad veroordeling strafkamer

Als de meervoudige strafkamer u veroordeelt, krijgt u een strafblad.